ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΑΣΧΑ (νεοελληνική απόδοση)

† Ο ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ

ΠΟΥ ΧΑΡΗ ΣΤΟ ΕΛΕΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΙΝΑΙ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΕΥΧΕΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟ ΠΛΗΡΩΜΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΧΑΡΗ, ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΑΣΤΗΜΕΝΟ ΕΝΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΟ

Τιμιώτατοι ἀδελφοὶ Ἱεράρχες καὶ εὐλογημένα πνευματικά μου παιδιά,

            Μὲ τὸ ἔλεος καὶ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ διαπλεύσαμε μὲ προσευχὴ καὶ νηστεία τὸ πέλαγος τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καὶ φτάσαμε στὸ ὁλόλαμπρο Πάσχα, γιὰ νὰ δοξάσουμε τὸν ἔνδοξο Κύριό μας ποὺ κατέβηκε μέχρι τὰ πιὸ σκοτεινὰ μέρη τοῦ Ἅδη καὶ «ἔκανε δυνατὴ τὴν πρόσβαση στὸν παράδεισο» σὲ ὅλους μας μὲ τὴν Ἀνάστασή Του ἀπὸ τοὺς νεκρούς.

Ἡ Ἀνάσταση δὲν εἶναι ἀνάμνηση ἑνὸς γεγονότος ἀπὸ τὸ παρελθόν, ἀλλὰ «καλὴ ἀλλοίωση» τῆς ὕπαρξης μας «ἄλλη γέννηση, διαφορετικὴ βιοτή, ἄλλο εἶδος ζωῆς, μεταστοιχείωση τῆς ἴδιας τῆς φύσης μας»[1]. Μὲ τὸν ἀναστημένο Χριστὸ ἀνακαινίζεται μαζὶ μὲ τὸν ἄνθρωπο ὁλόκληρη ἡ δημιουργία. Ὅταν ψάλλουμε τὴν τρίτη ὠδὴ τοῦ Κανόνα τοῦ Πάσχα, τὸ «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καὶ γῆ καὶ τὰ καταχθόνια· ἑορταζέτω γοῦν πᾶσα κτίσις τὴν ἔγερσιν Χριστοῦ, ἐν ᾗ ἐστερέωται», τότε διακηρύσσεται ὅτι ὁλόκληρο τὸ σύμπαν εἶναι στερεωμένο καί γεμάτο ἀνέσπερο φῶς. Ὄχι μόνον γιὰ τὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρώπινου γένους, ἀλλὰ καὶ γιὰ ὁλόκληρη τὴ δημιουργία, ἰσχύει τὸ «πρὸ Χριστοῦ» καὶ τὸ «μετὰ Χριστόν».

            Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου ἀπὸ τοὺς νεκροὺς ἀποτελεῖ τὸν πυρήνα τοῦ Εὐαγγελίου, τὸ σταθερὸ σημεῖο ἀναφορᾶς ὅλων τῶν κειμένων τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀλλὰ καὶ τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ τῆς εὐσέβειας τῶν Ὀρθοδόξων. Στὸ «Χριστὸς Ἀνέστη» συνοψίζεται ὄντως ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ βίωση τῆς καταργήσεως τῆς δύναμης τοῦ θανάτου εἶναι πηγὴ ἀνείπωτης χαρᾶς, «ἐλεύθερης ἀπὸ τὶς δεσμεύσεις αὐτοῦ τοῦ κόσμου». «Τὰ πάντα γέμισαν χαρὰ δοκιμάζοντας τὴν ἀναστάσιμη ἐμπειρία». Ἔκρηξη «χαρᾶς μεγάλης» ἡ Ἀνάσταση διαποτίζει ὁλόκληρη τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή, τὸ ἦθος καὶ τὴν ποιμαντικὴ δράση, ὡς πρόγευση τῆς πληρότητας ζωῆς, γνώσεως καὶ χαρᾶς τῆς αἰώνιας Βασιλείας τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὀρθόδοξη πίστη καὶ ἀπαισιοδοξία εἶναι ἀσύμβατα μεγέθη.

            Τὸ Πάσχα εἶναι γιὰ τὸν ἄνθρωπο γιορτὴ ἐλευθερίας καὶ νίκη κατὰ τῶν ἀλλοτριωτικῶν δυνάμεων, ἐκκλησιοποίηση τῆς ὑπάρξεώς μας, πρόσκληση νὰ ἐργαστοῦμε άπὸ κοινοῦ μὲ τὸν Θεὸ γιὰ τὴ μεταμόρφωση τοῦ κόσμου. Ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας γίνεται «ἕνα μεγάλο Πάσχα», ὡς πορεία πρὸς «τὴν ἐλευθερία ποὺ θὰ ἀπολαμβάνουν τὰ δοξασμένα παιδιὰ τοῦ Θεοῦ»[2]. Τὸ βίωμα τῆς Ἀναστάσεως ἀποκαλύπτει τὸ κέντρο καὶ τὴν ἐσχατολογικὴ διάσταση τῆς ἐν Χριστῷ ἐλευθερίας. Οἱ βιβλικὲς μαρτυρίες γιὰ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Σωτῆρος ἀναδεικνύουν τὴν δύναμη τῆς ἐλευθερίας τῶν πιστῶν, στὴν ὁποία καὶ μόνον φανερώνεται τὸ «μέγα θαῦμα», ποὺ παραμένει ἀπρόσιτο σὲ κάθε καταναγκασμό. «Τὸ μυστήριο τῆς σωτηρίας προϋποθέτει τὴν ἐλεύθερη βούληση τοῦ ἀνθρώπου, ὄχι τὸν ἐξαναγκασμό του»[3]. Ἡ ἀποδοχὴ τῆς θείας δωρεᾶς ὡς «διάβασις» τοῦ πιστοῦ πρὸς τὸν Χριστό, εἶναι ἡ ἐλεύθερη ὑπαρξιακὴ ἀπάντηση στὴν ἀγαπητικὴ καὶ σωστικὴ «διάβασιν» τοῦ Ἀναστάντος πρὸς τὸν ἄνθρωπο. «Χωρὶς ἐμένα δὲν μπορεῖτε νὰ κάνετε τίποτε»[4].

Τό μυστήριο τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου συνεχίζει καὶ σήμερα νὰ κλονίζη τὶς θετικιστικὲς βεβαιότητες τῶν ἀρνητῶν τοῦ Θεοῦ ὡς «ἀρνήσεως τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας», τοὺς ὀπαδοὺς τῆς «φενάκης (=ἀπάτης) τῆς αὐτοπραγματώσεως χωρὶς Θεό» καὶ τοὺς θαυμαστὲς τοῦ σύγχρονου «ἀνθρωποθεοῦ». Δὲν ἀνήκει τὸ μέλλον στὸν αὐτάρεσκo, συρρικνωτικὸ καὶ κλειστὸ ἐγκλωβισμὸ στὸ ἐδῶ. Δὲν ὑπάρχει ἀληθινὴ ἐλευθερία χωρίς Ἀνάσταση, χωρίς προοπτικὴ αἰωνιότητος.

Πηγὴ ἀναστάσιμης εὐφροσύνης γιὰ τὴν Ἁγία Μεγάλη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ φέτος καὶ ὁ κοινὸς ἑορτασμὸς τοῦ Πάσχα ἀπὸ ὁλόκληρο τὸν χριστιανικὸ κόσμο, μαζὶ μὲ τὴ χιλιοστὴ ἑπτακοσιοστὴ ἐπέτειο τῆς Πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου στὴ Νίκαια, ἡ ὁποία καταδίκασε τήν κακοδοξία τοῦ Ἀρείου, ὁ ὁποῖος μείωσε μὲ ἀπαράδεκτο τρόπο «τῆς Τριάδος τόν ἕνα, Υἱόν καί Λόγον ὄντα Θεοῦ», καὶ θέσπισε ἐπίσης τὸν τρόπο καθορισμοῦ τῆς ἡμερομηνίας γιὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Σωτῆρος.

Ἡ Σύνοδος τῆς Νίκαιας ἐγκαινιάζει μία νέα περίοδο στὴ συνοδικὴ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, τὴν μετάβαση ἀπὸ τὸ τοπικὸ στὸ οἰκουμενικὸ συνοδικὸ ἐπίπεδο. Ὡς γνωστόν, ἡ Πρώτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος εἰσήγαγε τὸν μὴ βιβλικὸ ὅρο «ὁμοούσιος» στὸ Σύμβολον τῆς πίστεως, μὲ σαφῆ σωτηριολογικὴ ἀναφορά, ἡ ὁποία παραμένει τὸ οὐσιῶδες χαρακτηριστικὸ τῶν δογμάτων τῆς Ἐκκλησίας. Μὲ αὐτὴ τὴν ἔννοια, οἱ ἑορτασμοὶ τῆς μεγάλης ἐπετείου δὲν εἶναι στροφὴ πρὸς τὸ παρελθόν, ἐφ᾿ ὅσον τό «πνεῦμα τῆς Νικαίας» ζῆ ἀδιάκοπα στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἑνότητα τῆς ὁποίας συναρτᾶται μὲ τὴν ὀρθὴ κατανόηση καὶ ἀνάπτυξη τῆς συνοδικῆς ταυτότητάς της. Ὁ λόγος γιὰ τὴν Πρώτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο στὴν Νίκαια ὑπενθυμίζει τὰ κοινὰ χριστιανικὰ ἀρχέτυπα καὶ τὴν σημασία τοῦ ἀγώνα κατὰ τῶν διαστρεβλώσεων τῆς ἀμώμητης πίστεώς μας καὶ μᾶς προτρέπει νὰ στραφοῦμε πρὸς τὸ βάθος καὶ τὴν οὐσία τῆς παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ κοινός ἑορτασμός τῆς «Ἁγιωτάτης τοῦ Πάσχα ἡμέρας» αὐτὴ τὴ χρονιὰ ἀναδεικνύει τὴν ἐπικαιρότητα τοῦ θέματος, ἡ λύση τοῦ ὁποίου ὄχι μόνον ἐκφράζει τὸν σεβασμὸ τῆς Χριστιανοσύνης πρὸς τὶς ἀποφάσεις τῆς Συνόδου τῆς Νίκαιας, ἀλλὰ καὶ τὴ συνείδηση ὅτι «δὲν εἶναι ταιριαστὴ μὲ τέτοια ἁγιότητα ἡ ὕπαρξη ὁποιασδήποτε διαφορᾶς».

Μὲ τέτοια ὡραῖα αἰσθήματα, γεμάτοι ἀπὸ τὸ φῶς καὶ τὴ χαρὰ τῆς Ἀναστάσεως καὶ ἐπαναλαμβάνοντας δυνατὰ τὸ κοσμοχαρμόσυνο «Χριστὸς Ἀνέστη», ἂς τιμήσουμε τὴν πανηγυρικὴ καὶ ἁγία ἡμέρα τοῦ Πάσχα μὲ τὴν ὁλόψυχη ὁμολογία τῆς πίστης μας στὸν Λυτρωτὴ ποὺ πάτησε μὲ τὸν θάνατό Του τὸν θάνατο χαρίζοντας τὴ ζωὴ σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ σ᾽ ὁλόκληρη τὴν κτίση, μένοντας πιστοὶ στὶς πολύτιμες παραδόσεις τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας μὲ ἀνυπόκριτη ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον, ὥστε νὰ δοξάζεται κι ἀπ᾽ ὅλους μας τὸ ὑπερουράνιον ὄνομα τοῦ ἔνδοξου Κυρίου μας.

Φανάρι, Ἅγιο Πάσχα 2025

† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος

μὲ τὶς πιὸ θερμές μου προσευχὲς στὸν ἀναστημένο Χριστὸ γιὰ ὅλους σας

[1] Γρηγορίου Νύσσης, Περί τῆς τριημέρου προθεσμίας τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, PG 46, 604.

[2] Ρωμ. 8, 21.

[3] Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Εἰς τήν προσευχήν τοῦ Πάτερ ἡμῶν, πρός ἕνα φιλόχριστον, PG 90, 880.

[4] Ἰωάν. 15, 5.